In Japan kan je de vuilniskar horen afkomen van kilometers ver. De vuilniskar kondigt haar komst aan met een opbeurend muzikaal deuntje, een van de vele geluiden die zo typerend zijn voor Japan. Het deuntje is als het ware je laatste ‘waarschuwing’ om je (correct gesorteerd!) vuil nog snel buiten te zetten.
Japanners zijn strikt als het gaat om afvalbeleid. Van kinds af aan wordt er in Japan aangeleerd dat je verantwoordelijk bent voor je afval en het correct sorteren van je afval, en voor netheid in het algemeen. Zo wordt er bijvoorbeeld op scholen een klein deeltje van de dag besteedt aan het opruimen en kuisen van de klaslokalen door de leerlingen. Er kan gediscussieerd worden of het gaat om het creëren van een collectief sociaal bewustzijn of een gevoel van groepsdruk binnen een sterk collectieve samenleving, maar een ding is zeker: de Japanners nemen hun afvalbeleid serieus. Het afvalbeleid wordt gecontroleerd op het niveau van de gemeenten. Afhankelijk van gemeenten en districten gelden er andere regels, zo kunnen de categorieën in welke het afval moet worden gesorteerd, de ophaaldagen of frequentie van ophaaldagen sterk verschillen.
Het correct sorteren van afval in Japan kan een serieuze uitdaging zijn. Gelukkig voorzien de meeste gemeenten uitgebreide gidsen “Gomi Guide” aan de inwoners, en is er dikwijls ook online informatie te vinden (zelfs in het Engels). In Japan wordt afval voornamelijk onderverdeeld in 4 hoofdcategorieën: burnable, non-burnable, recyclable garbage en oversized garbage. Deze categorieën kunnen op hun beurt ook nog eens in een heleboel subcategorieën onderverdeeld worden. In het dorpje Kakimatsu in Shikoku zijn er zelfs meer dan 40(!) verschillende categorieën om je afval in onder te verdelen! Om na te gaan of je je afval wel degelijk correct sorteert, worden er op sommige plaatsen buurtcomités aangesteld. Zij houden steekproeven en indien je niet correct sorteert, word je vuil niet opgehaald en krijg je soms zelfs een waarschuwing.
Er is een reden waarom Japan zo strikt is inzake afvalbeleid. Gezien de beperkte beschikbare ruimte om vuilnishopen te bouwen in Japan, kan Japan er enkel baat bij hebben om zoveel mogelijk afval te recycleren of te verbranden. Slechts een klein percentage van het opgehaalde afval belandt op de vuilnisbelt, ongeveer 20% van het afval wordt gerecycleerd, en de rest wordt verbrand. Hoe beter de bevolking haar afval sorteert, hoe efficiënter het verbrandings- of recyclageproces kan verlopen.
Ondanks het relatief lage percentage van gerecycleerd afval in Japan, wordt er wel ingezet op duurzaamheid op andere manieren. Omdat het merendeel van het afval wordt verbrand, wordt er veel geïnvesteerd in onderzoek naar hoe deze verbranding zo milieuvriendelijk kan worden uitgevoerd. Zo proberen ze de schadelijke gassen die vrijkomen bij verbranding zoveel mogelijk te minimaliseren, en wordt de geproduceerde warmte zoveel mogelijk omgezet in hernieuwbare energie. Er wordt ook ingezet in het beperken van uitstoot van broeikasgassen van de ophaalwagens, door onder andere te investeren in elektrische of hybride ophaalwagens.
