Aotearoa

"Moa's ark", een unieke fauna en flora uit een prehistorisch tijdperk

Nieuw-Zeeland kent een zeldzaam veelzijdige fauna en flora die, ook gelet op de relatief kleine oppervlakte, met geen ander land kan vergeleken worden. Doordat de eilanden zich zo'n 85 miljoen jaar geleden hebben los­ge­maakt van het zuidelijk Gondwana-continent, konden veel dieren en planten uit het prehistorisch tijdperk overleven en zich door de geïso­leerde ligging on­gestoord verder ontwikkelen. We treffen hier een unieke vogelwereld aan, omdat er destijds geen zoogdie­ren waren en de na­tuur dus nauwelijks gevaar voor hen ople­ver­de. Vaak leid­de deze evolutie tot vogels die zelfs niet hoefden te vliegen. De kiwi, het nationaal symbool, de weka en de kakapo of uilenpape­gaai, de groot­ste papegaai ter wereld die met moeite op een struik kan flad­de­ren, vinden enkel hier hun natuur­lijk leef­milieu. De rifleman is de klein­ste vogel, die zich in nauwe spleten van bomen weet te nestelen, terwijl de koningsal­batros de groot­ste vogel is, met een vleugel­span­wijdte van wel 3,5 meter. Ook de hoiho of geeloogpinguïn komt enkel hier voor en is een pinguï­nsoort die deels in bos en struikgewas leeft. Alle in­heem­se insec­ten en aard­wor­men treft men uitslui­tend op deze eilan­den­groep aan. Dit geldt ook voor buiten­ge­wone kik­vor­sen, de reuzen­slak met haar huisje van 9cm door­snede, alle voor­ko­men­de reptie­len (géén slangen) en de mees­te zoetwa­ter­vis­sen. Hier leeft ook de tuatara of brug­ha­gedis, een soort levend fos­siel ver­wan­t aan de dino­sau­rus. Méér dan een vier­de van het land in Nieuw-Zee­land is nog steeds bebost en wordt be­schermd als Natio­naal Park of forest park. Het ka­rakteris­tieke woud be­staat uit het altijd groene gematigd regen­woud met vele va­riëtei­ten van naald- en loofbo­men, maar ook me­ters­hoge boomvarens en klim­plan­ten. Hier domi­neert een weel­derige en veelsoortige vege­ta­tie. In het ach­ter­land groeien ni­kaupal­men en veel bloeiende plan­ten­soorten. Het groot aantal con­tras­terende landschapsvormen maakt de natuurlijke omgeving compleet. Nu eens uitgestrekte vlakten met vruchtbare vulkanische landbouw­gronden, dan weer grillige bergke­tens en diep ingesneden fjorden, elders actieve vul­kanen, kris­tal­heldere waterlopen, gigantische meren, fas­cine­rende ther­male gebieden, steppeachtige hoogvlakten die reiken tot de horizon en nauwelijks ontslo­ten re­gen­wou­den. Drie mari­tieme parken dienen ter bescher­ming van de kust­streken en het zeeleven. Deze zijn dan ook het leefge­bied van verschillende dolfijn- en walvis­soor­ten, pelsrobben en pinguïns, naast een uiterst rijke ver­zame­ling watervogels. Het ongerepte Nieuw-Zeeland blijft, ondanks de bedreigingen van de moderne tijd, een kostbare schatkamer van biologische diversiteit.

* "Moa's Ark" is de benaming die door de Britse bioloog dr. David Bellamy aan Nieuw-Zeeland werd gegeven.

Maori en Moriori?

Soms heerst nog onduidelijkheid of de Maori wel de eerste bewoners waren van het groene Aotearoa, Nieuw-Zeeland. Ontegensprekelijk hebben zij het land een duidelijke "inheemse" cultuurdimensie gegeven, die tot op de dag van vandaag wordt gewaardeerd omwille van zijn diverse kunstvormen en socio-culturele gebruiken. Maar waren zij wel de eersten? Gemeenzaam wordt gesteld dat de zeevaarder Kupe de eerste Polynesiër zou zijn die omstreeks 900 nC de eilandengroep Nieuw-Zeeland zou ontdekt hebben. Hij zou er echter niet gebleven zijn en na een verkenning van de kustgebieden teruggekeerd zijn naar zijn thuisland Hawaiki, in Oost-Polynesië. In de Maori-mythologie wordt Kupe vaak beschouwd als de "eerste der Maori". In een latere migratiegolf zouden de Maori dan rond 1.200 nC in grotere aantallen naar Nieuw-Zeeland getrokken zijn en er zich definitief hebben gevestigd. Sommige bronnen stellen dat nog vóór Kupe een andere bevolkingsgroep uit Oost-Polynesië zou vertrokken zijn en zich gevestigd hebben in Nieuw-Zeeland. Dit waren de zogenaamde Moriori, die al omstreeks 700 à 800 nC het land zouden hebben ontdekt. In latere confrontaties met de Maori, die veel bedrevener waren in de krijgskunst, zouden de Moriori het onderspit hebben moeten delven.

Uit recent onderzoek is echter gebleken dat de zogenaamde Moriori wellicht enkel hebben gestaan voor één van de migratiegolven uit Oost-Polynesië. Zij hadden dezelfde Polynesische afkomst als de Maori, daar waar vroeger werd verondersteld dat ze Melanesiërs waren. De Moriori hebben zich, in een latere fase en zeer waarschijnlijk vanuit het Zuidereiland op de Chatham- en Pitt-eilanden gevestigd, een oostelijke eilandengroep van Nieuw-Zeeland. Tot in de 19de eeuw hebben er Moriori gewoond op de Chatham-eilanden.

De eerste Nieuw-Zeelandse "footprint"?

Vaak wordt gesteld dat de Maori bijna duizend jaar geleden in Aotearoa zijn beland. Maar ondertussen blijft het "date debate" in Nieuw-Zeeland levendig. Algemeen wordt aangenomen dat de eerste hoofdmigraties van de Maori naar Nieuw-Zeeland vooral teruggaan naar de periode 1200-1300 nC. Anderzijds werd in onderzoek van beenderen van ratten met koolstof-14-datering een datum van omstreeks 150 nC vooropgesteld ! Zo'n duizend jaar vroeger ! Oorspronkelijk kende Nieuw-Zeeland geen landzoogdieren, en ratten konden niet over dergelijk grote afstanden zwemmen. Zij moesten dus met mensen, in kano's of ander vaartuig, het land hebben bereikt. Een bevolking die nadien is uitgestorven of opnieuw is vertrokken? Een ander feit is dat Fiji en Nieuw-Caledonië reeds in 1500-200 vC door mensen zijn bevolkt, en dit voedt de discussie. Kwamen de eerste Nieuw-Zeelanders hiervandaan? Hoewel er controverse bestaat over de juistheid van deze koolstofdateringsmethode, blijft de vraag open: wanneer hebben "humans" voor het eerst voet gezet in Nieuw-Zeeland? 

Sir Edmund Hillary, waarschijnlijk de meest bekende 'Kiwi' ter wereld!

(geboren in Auckland op 20 juli 1919 en daar gestorven op 11 januari 2008).

Tijdens een meerdaagse schooluitstap in het Tongariro NP ontdekte Hillary zijn passie voor de bergen. Als tiener begon hij dan ook met klimmen in de Nieuw-Zeelandse Alpen. Edmund Hillary was - net als zijn vader - een imker in Auckland, toen hij in 1951 deelnam aan een eerste (en mislukte) expeditie naar de Mount Everest. Op 29 mei 1953 bereikte hij als lid van een Britse expeditie samen met zijn Nepalese Sherpa Tenzin Norgay als eerste bergbeklimmers de top. Dit maakte hem op slag wereldberoemd. Hillary keerde nadien nog 6 keer terug naar de Himalaya. Tussen 1955 en 1958 leidde hij de Britse Commonwealth Trans-Arctic expeditie, waarbij op 4 januari 1958 de Zuidpool werd bereikt. In een latere levensfase werd hij diplomaat, en was hij oa NZ-ambassadeur in India. Op 11 januari 2008 stierf hij in Auckland op 88 jarige leeftijd aan een hartinfarct. Het hele land was in rouw, vlaggen werden halfstok gehangen. Als nationale held kreeg hij een staatsbegrafenis. In het Mount Cook NP in NZ vinden we zijn standbeeld terug. Kijkend naar zijn oefenterrein én met blik naar de hoogste berg van Nieuw-Zeeland – Aoraki .