Himalaya-X

De Himalaya is een naam die tot de verbeelding spreekt, hij stamt uit het Sanskriet en betekent zoveel als ”woonplaats in de sneeuw”, een immense bergketen van 2500km die de grens vormt met het Tibetaans hoogplateau en de vlakten van het Indische Subcontinent. Met meer dan 100 pieken boven de 7000m en 9 boven de 8000m met als hoogtepunt Mount Everest, de hoogste bergtop ter wereld met 8850m.
Het is het brongebied van enkele van de grootste rivieren in Azië, de Indus, de Ganges en de Brahmaputra die honderden miljoenen mensen van drinkwater voorziet, het gebergte wordt zowel door Hindoes als Tibetaanse boeddhisten beschouwd als de woonplaats van de belangrijkste goden. India en China (met Tibet) en Nepal en Bhutan vormen er de grenzen samen met Pakistan, en in die regio gaan wij de volgende weken rondneuzen.
We vliegen met Qatar Airways via Doha (wat een luchthaven zeg!) en heel eventjes vangen we een glimp op van de indrukwekkende Himalaya toppen die boven de wolken uitsteken voor we landen op de internationale luchthaven Tribhuvan van Kathmandu. Immigratie verloopt vlot met onze multiple entry visum, al onze bagage nam hetzelfde vliegtuig en we worden opgewacht en hartelijk begroet door onze man van AdA, Tom Reekmans. De lokale agent heeft een kleine attentie voor ons in de vorm van een extra ontbijt, en dan storten we ons in het verkeer van Kathmandu. Vergeet alles wat je ooit dacht te weten over verkeer en chaos, dat krijgt hier een totaal nieuwe dimensie.
Op weg naar ons hotel stoppen we aan de Bouddhanath Stupa, gebouwd op de oude handelsweg van Tibet naar de Kathmandu vallei, Unesco Werelderfgoed sinds 1979 en een van de grootste antieke Stupa’s ter wereld. Na de invasie door China in 1950 vestigden zich meer Tibetanen in de omgeving en vandaag noemt men het niet zonder reden ”little Tibet” en van op een nabijgelegen terras hebben we er een mooi uitzicht op.
Na de middag en de lunch trekken we naar het oude centrum van Kathmandu, Hanuman-dhoka Durbar Square een complex van Hindu en Boeddhistische tempels, daar neergezet tussen de 12de en de 18de eeuw door de koningen van de Malla dynastie. Festiviteiten zijn legio in Kathmandu, er is altijd wel iets dat moet gevierd worden, en vandaag is dat niet anders, een of ander feest van de doden en de tempels bulken van het volk. We vangen een glimp op van de Royal Kumari, een jong meisje dat de incarnatie is van de godin Durga en verafgood wordt tot ze menstrueert en de godin haar lichaam verlaat. We lummelen nog wat rond en rijden dan naar ons hotel voor een Nepalees diner en een verdiende nachtrust. Niet slecht voor een begin.

We beginnen onze hoogtestage bescheiden, Kathmandu ligt op 1440m. En er is goed nieuws, ons groepsvisum voor China dat door de lokale agent in Nepal geregeld wordt, is goedgekeurd. Blijkbaar niet altijd zo evident.
En er is meer nieuws; de moesson regens hebben gezorgd voor heel wat ravage, aardverschuivingen en doden. De (enige) hoofdweg die Nepal met Tibet verbindt is over een grote afstand weggespoeld, honderden trucks staan geblokkeerd en evenveel pelgrims zitten vast maar zij worden met helikopters van aan de grens met Tibet naar Kathmandu gebracht. En, oh ja, ook wij moeten die weg nemen om terug in Kathmandu te raken en dus zullen ook wij met helikopters naar Kathmandu terugkeren. Meer details volgen, als we van Bhutan terugkeren.
Maar ondertussen genieten we van onze trip in Nepal. Langs rijstvelden, door het platteland, dat meer en meer wordt opgeslokt door het uitdijend Kathmandu, rijden we naar Changu Narajan, een Hindu tempel ter ere van Vishnu, gebouwd op een heuveltop en wellicht de oudste tempel van Nepal. Aan legendes, goden, demonen, prachtig beeldhouwwerk en bloedige verhalen geen gebrek.
We wandelen doorheen het dorpje met vriendelijke bewoners die leuke plaatjes opleveren en voor wie wij ook een bezienswaardigheid zijn.
Dan rijden we naar Bhaktapur wat betekent ”Stad der Gelovigen”, een van de drie koning steden. We lunchen in een origineel kader in de oude stad en dan verkennen we ze te voet. Prachtige gebouwen, het resultaat van de onderlinge na-ijver van drie koningszonen die om ter mooiste hoofdstad wilden hebben. In 1934 teisterde een aardbeving de stad en vernielde heel wat tempels waar wat nu nog recht staat is nog steeds adembenemend mooi. Vooral de Nyatapola tempel, een 5 verdieping tellende pagoda ter ere van de godin Siddi Laxmi, steelt de show.
Nog wat wandelen doorheen de smalle straatjes en steegjes, een drankje op een terras en dan terug naar het hotel.

Het regent. We rijden naar de Pashupatinah Tempel aan de oever van de Bagmati rivier. Unesco Werelderfgoed. Enkel Hindu’s mogen de tempel binnen, maar in de omgeving is genoeg te beleven. Aan de rivier worden de lijken gewassen en verast, kleurrijke figuren in de vorm van Sadu’s poseren er gewillig voor enkele rupee’s en de alom aanwezige makaken zorgen voor de afwisseling.
We trekken de stad in voor een Japanse lunch en rijden dan naar de luchthaven voor onze vlucht naar Paro in Bhutan. De Airbus 319 (een van twee) van Drukair of Royal Bhutan Airlines die van Delhi komt heeft een uurtje vertraging en zit tjokvol. De vlucht duurt minder dan een uur, tijdsverschil met Nepal is 15 minuten, zicht op de bergketen met dank aan de bewolking, nihil.
Ook hier in Bhutan heeft de moesson lelijk huisgehouden en op verschillende delen van de weg zijn slots ingesteld waarop gewerkt wordt of waarop men kan rijden. Het is dus zaak om met die slots goed rekening te houden. We worden begroet op de luchthaven met een grote foto van de jonge koning en zijn echtgenote en een plaatselijke gids, Sonam een jonge dame van 25 lentes, en een chauffeur allebei in traditionele outfit wachten ons op om ons naar Thimpu te brengen, de hoofdstad en ons hotel. Voor onze hoogtestage zitten we hier al wat hoger, om en rond de 2400m.

We beginnen de dag zoals veel Bhutanezen met een bezoek en een rondgang in wijzerzin aan de Memorial Chorten of de Thimpu Chorten ter ere van de 3de koning Jigme Dorji Wangchuck.
Hoog boven de vallei op 2550m, bouwt men aan het Buddha Dordenma Projekt. Een enorm bronzen Shakyamuni Boeddha beeld, 51 m hoog, dat nog eens 100.000 Boeddha beeldjes van 8” en 25.000 Boeddha beeldjes van 12” zal bevatten. Indrukwekkend beeld en prachtig panorama over de vallei.
Onderweg zijn we getuige van de dagelijkse ceremonie van de groet aan de vlag in een schooltje, met alle kinderen, in schooluniform en gedisciplineerd, mooi in het gelid.
Dan gaan we op zoek naar de Takin, het nationaal dier van Bhutan. Een eigenaardige speling van Moeder Natuur en ogenschijnlijk een kruising tussen een berggeit en een koe. Om te beletten dat ze door de stad en de straten zouden zwerven heeft men ze in het Motithan Takin reservaat geplaatst, een omheinde berghelling hoog boven de Thimpu-vallei. We moeten niet te lang wandelen en klimmen om een flinke kudde te vinden.
Mooi panorama over de Thimpu-vallei en het koninklijk paleis.
We bezoeken het Zilukha nonnenklooster. Vrouwen, jonge meisjes, zelfs kinderen treden in om aan armoede te ontsnappen en om op z’n minst een zekere status als non te hebben. Uitzonderlijk mogen we de nonnen fotograferen terwijl ze met het rollen van wieken voor hun boterkaarsen bezig zijn. In tegenstelling met de mannenkloosters krijgen zij minder ondersteuning van de overheid en hun bestaan is behoorlijk karig.
We verlaten de Thimpu-vallei en rijden richting Punakha, over de Dochula pas die ons tot op 3150m brengt. Hij zit in de wolken en behalve de 108 chorten of stupa’s is er geen zicht op de Himalaya keten. Even voorbij de pas lunchen we in een restaurant dat druk bezocht wordt, verrassend dixit Tom, door busladingen luid taterende Thais.
De weg wordt er niet beter op, op sommige delen is het niet meer dan een onverharde bospiste. Spectaculair en hobbelig in ieder geval. Onze chauffeur doet het prima en slaagt er in om de slots waarop gereden kan worden moeiteloos te halen. Ons doel is de Punakha Dzong of voluit Pungtang Dechen Photran Dzong, hetgeen zoveel betekent als ”Het paleis van groot geluk en zaligheid”. Gebouwd in de 17e eeuw aan de samenvloeiing van twee rivieren door Ngawang Namgyal, een Tibetaanse Lama die van Bhutan een unitaire staat maakte. Het is de 2de grootste en de 2de oudste constructie in zijn soort in Bhutan. Indrukwekkend gebouw dat zowel als klooster en als fort gebruikt werd.
Het klimaat in Punakha is zachter en het werd lang gebruikt als hoofdstad in de winter tot in 1955.
’s Avonds hebben we in ons hotel een privé voorstelling van zang en dans door een folkloristische groep jongens en meisjes.

Het heeft de ganse nacht fluks gegoten en het giet nog. We rijden vandaag terug naar Paro, langs dezelfde piste die er allicht na al het water dat uit de hemelsluizen viel er nog wat modderiger zal bijliggen.
Maar eerst gaan we nog wat wandelen. Naar het klooster van de ”Gekke Monnik”, Drukpa Kunley die ergens in de 15e eeuw furore maakte door zijn controversiële leer, uitspraken en sexuele escapades die hem de titel ”Heilige van de 5000 vrouwen” opleverde. Zijn penis noemt men ”Bliksemschicht van Vlammende Wijsheid” en hij wordt nog steeds vereerd als de ”vruchtbaarheid heilige”. Hij liet op de huizen phallus symbolen schilderen om het boze oog te verdrijven. Zoals hem maakt men ze niet meer. Doodjammer!
Chimi Lhakhang of het klooster van Drukpa Kunley ligt op een heuvel te midden mooie rijstvelden. Heel mooie ligging. Alleen, na een dag en een nacht pletsende regen is het weggetje er heen, herschapen in een grote slijkerige brok ellende. Ons gidsje Sonam is bijzonder goed uitgerust voor zo’n wandelingetje met lage open schoentjes en een lang traditioneel kleed. We stoppen onderweg voor een traditionele woning die de bewoners heel gracieus openstellen voor ons voor een bezoek. Alle manspersonen krijgen van de dame des huizes een flinke borrel eigen stook. Helpt tegen de regen. Het klooster is eerder klein maar het wordt nog steeds bezocht door vrouwen die zwanger willen worden. ”Hulp” van de monniken is er naar verluidt niet meer bij. Met hier en daar een natte modderige broek vangen we de terugweg aan naar Paro en weer slaagt onze chauffeur er in alle slots mooi aan mekaar te rijgen tot in Paro waar we lunchen in een Bhutanees Restaurant.
Voor een bezoek aan het Paro Dzong moeten we een grote rondweg maken en komen we voorbij een ijzeren brug van Drubthob Chakzampa, een Tibetaanse bruggenbouwer die in de 14e/15e eeuw meer dan 50 hangbruggen van ijzeren kettingen bouwde, waarvan er tot vandaag nog steeds dienst doen.
Paro Dzong is een imposant klooster/fort uit de 17e eeuw dat prachtig bewaard en onderhouden is. Sommige scènes uit de film ”Little Buddha” werden hier gedraaid.
We checken in ons hotel en krijgen een grondige briefing voor morgen, de kers op de Bhutanese taart, het Tijgernest klooster.

We houden het droog. Het is bewolkt maar het ziet er goed uit voor onze wandeling naar het Tijgernest klooster. Volgens de legende kwam Padmasambhave of Guru Rinpoche op de rug van een tijgerin hier naar toe, vandaar de naam Tijgernest. Het klooster dateert uit de 17e eeuw.
Ook Sonam heeft dit keer toch maar adequaat schoeisel aangetrokken. We parkeren ons busje en starten onze klim op 2760m en het gaat steil omhoog langsheen een glibberig pad door dennenbossen. De hele klim neemt zo’n 3 uur in beslag met iets verder dan halverwege een cafetaria waar je een eerste indrukwekkende blik krijgt op het klooster dat als het ware tegen de rotswand gekleefd lijkt. Eventjes lijkt het er op dat wolken ons gaan parten spelen en het zicht op het klooster beletten, maar dan trekken ze als een gordijn open en krijgen we het in al z’n glorie te zien. Als het dan al lijkt dat je er zo kunt binnenstappen heeft men nog een kleine verrassing in petto, want dan zijn er nog zo’n 100-tal trappen naar omlaag en weer omhoog tot de eigenlijke ingang. Stokken, tassen en fototoestellen moeten achterblijven voor je de laatste trappen op mag en in het heilige der heiligen 3216m hoog, 900m hoog boven de vallei, toegelaten wordt.
De terugweg gaat dan wel sneller, makkelijk is toch nog iets anders. Er zijn paardjes om de klim omhoog te doen, afdalen moet te voet. Die paardjes gecombineerd met de hevige regen van de laatste dagen zorgen er wel voor dat de paden extra omgewoeld en glibberig zijn en dat heeft weer nogal wat modderige broeken tot gevolg.
Beetje moe, beetje beslijkt maar apetrots en glunderend van tevredenheid komt de ganse sliert wandelaars terug bij ons busje.
Op naar het restaurant voor de lunch en achteraf een beetje shopping time in Paro.

We moeten er hondsvroeg uit want onze vlucht is om 7 uur en er is vandaag geen vertraging van Drukair. We vliegen terug naar Kathmandu met een tweemotorig propeller ATR 42 en dit keer krijgen we toch een mooie scenic flight waarbij de hoogste toppen van de Himalaya boven de wolken komen piepen. De naamkaartjes staan dan wel niet bij de diverse pieken maar dat doet niks af aan de magie van het prachtige panorama.
Bij aankomst in Kathmandu, een uurtje later hebben we een ontbijt, vinden ons busje terug en rijden naar twee naburige dorpjes Khokana en Bungmati. Allebei levende voorbeelden van de newari cultuur en levende musua.
Khokana is bekend voor de pepers en mosterdzaadjes waaruit een olie getrokken wordt terwijl Bungmati het moet hebben van de architectuur en de houtsnijwerkers en beeldhouwers.
We lunchen in een hotel en rijden dan naar Dhulikhel. De bedoeling is een wandeling doorheen de omgeving vooraleer we naar ons hotel gaan, maar de weergoden beslissen daar anders over. De regen komt er met bakken uit, we krijgen een moesson bui uit de A+ klasse over ons heen. Straten staan op een wip blank en wij vluchten zo snel als we kunnen ons hotel binnen. Niet echt eenvoudig want de ingang ligt hoog op een helling en toegang is ofwel te voet of met het eigen kleine busje van het hotel. Mooi hotel overigens waar de happy few langs komt om zich een week lang te laten verwennen. Wij blijven maar tot morgen.

Normaal zouden we vandaag naar Lhassa vliegen, maar dat is eventjes anders want China Air heeft voor redenen die zij alleen kennen de vlucht voor vandaag geschrapt en dus blijven we nog een extra dagje in Kathmandu.
Eerst bezoeken we de Swayambhunath of de Apentemptel en dan Patan, de derde van de drie Koningsteden en rijk aan cultureel erfgoed.
Een lichte aanrijding met een taxibusje zorgt onverwacht voor uren vertraging en er wordt een vervangbusje opgetrommeld om onze dagtrip te kunnen voortzetten.
Swayambhunath is een religieus complex boven op een heuvel, vereerd door zowel Boeddhisten als Hindu’s. Het dateert wellicht uit de 5e eeuw en dat maakt het tot een van de oudste complexen in Nepal. Het wordt ook de Apentempel genoemd omdat de apen hier heilig zijn. Veel lopen er niet rond, de meesten hangen rond het water waar het koeler is. De steile trap werd er bij gezet in de 17e eeuw en wij gaan langs die trap naar beneden (niet naar boven).
Ons busje vindt ons en dan rijden we naar Patan. We lunchen in het museum in Patan en wandelen dan langs de vele monumenten en tot slot bezoeken we een school van Thangka’s, een kunstvorm waarbij boeddhistische taferelen of goden op katoen of zijde worden geschilderd. Prachtige en kleurrijke werken die in allerlei formaten en prijzen komen, van klein tot reuze groot.
De rit naar ons hotel op het spitsuur is echt wel een belevenis, het verkeer is eigenlijk een ononderbroken blok van vehikels die af en toe in beide richtingen bewegen en het helpt enorm om de chaos nog wat te verhogen als verenigingen vinden dat ze daar nog eens een processie moeten tussen wringen.
Ondertussen is er ook nieuws over de evacuatie procedure met helikopters van Tibet naar Kathmandu en dat houdt in dat er per persoon bagage gelimiteerd wordt op 15kg. Een deel blijft hier in het laatste hotel en zien we terug na onze terugkeer, en er moet dus gesorteerd en streng geselecteerd worden.

Onze vlucht is rond de middag met een uur vertraging. De vlucht is kort, minder dan een uur en de A319 van Air China zit bomvol. Er is een tijdverschil met Kathmandu van 2h15 en we landen om 18h lokale tijd op Lhassa Gonggar International Airport. Immigratie verloopt vlot, douane controle minder streng dan verwacht en onze lokale gids Pempa begroet ons en Tom enthousiast. Een eenvoudige (maar lekkere) noodle soep en dan rijden we verder naar Lhassa. We logeren in de Grand Brahmaputra een enorm hotel dat volgestouwd is met museumstukken. Lhassa ligt op 3400m en die hoogte laat zich stilaan voelen.

Het regent. Gewapend met grote paraplu’s uit het hotel trekken we de stad in naar de Lhasa-klif, een rotswand met 1000 Boeddha beelden waar iedere morgen Tibetanen hun kora of rondgang maken of zich eindeloos uitgestrekt neerwerpen op handen en knieën.
We rijden verder naar het Nechung Gompa of de Orakeltempel waar het staatsorakel tot 1959 verbleef voor het samen met de Dalai Lama naar India vluchtte. Er hangt een dichte rook door het verbranden van struiken van de Jeneverbes en het wordt druk bezocht door pelgrims. En wij hebben onze eerste kennismaking met de zeer typische Tibetaanse openbare toiletten. Haal nooit meer uw neus op voor een franse WC.
Na de lunch gaan we op bezoek bij het Potala Paleis. Gebouwd in de 17e eeuw, Unesco Werelderfgoed en de verblijfplaats van de Dalai Lama tot in 1959. 300m hoog boven de vallei, het witte paleis was de leefruimte en voor seculier gebruik, het rode paleis uitsluitend voor religieus gebruik. We beginnen ons bezoek met een rondgang of kora aan de voet van het paleis samen met talloze Tibetanen die tegelijk de gebed molens laten draaien en dan gaan we, ieder op eigen kracht en kunnen, de trappen op. Wanneer iedereen op adem is gaan we het eigenlijk gebouw binnen. Er zijn meer dan 1000 vertrekken maar wij krijgen er maar 40 te zien, en daarvoor heb je een uur de tijd en zijn foto’s uit den boze op straffe van in beslagname van je toestel. Zeggen dat het een indrukwekkend gebouw is, is een open deur instampen. Het bulkt van de heiligdommen, beelden en kostbaarheden.
We eindigen in een theehuis voor we naar het dakrestaurant gaan in de stad, met riksjas in de regen, voor een buffet diner.

Je kan zeggen dat in Tibet alles staat en valt met de juiste stempel. Om naar het toilet te gaan heb je nog net geen permit nodig. De regels zijn ook zeer flexibel, dwz dat ze onmiddellijk kunnen gewijzigd worden. Een ongeval met een bus Chinezen heeft voor gevolg dat bussen nog maar 18 personen mogen vervoeren, maximum 40 km per uur mogen rijden en verplicht een agent aan boord moeten hebben. Bij de eerste checkpoint hebben we prijs; er zijn onvoldoende agenten voorradig en dus moet er eentje opgetrommeld worden in Lhasa. 2 uurtjes wachten.
We bezoeken het Tsurpu klooster in de vallei van de Dowo Lung op 4300m en het is vooral de rit doorheen het landschap dat het de moeite waard maakt. Het klooster werd volledig vernield tijdens de Culturele Revolutie in 1966 en heropgebouwd in 1980.
We hebben een picknick bij maar mijn maag ligt behoorlijk overhoop met een misselijk gevoel tot gevolg. Allicht iets wat ik beter niet had gegeten gisteren.
We rijden naar het Sera klooster een kloosteruniversiteit, gesticht in de 15e eeuw en in 1959 huisvestte Sera meer dan 5000 monniken, vandaag nog enkele honderden die we kunnen ze gadeslaan als ze volop met mekaar in debat gaan. Geen flauw idee waarover ze het hebben maar de actie en de mimiek spreken hun eigen taal.
Terug in Lhasa komt mijn maag helemaal in opstand. Mezelf en mijn ingewanden eventjes volledige rust gunnen lijkt het verstandigste.

Doses motilium, beetje kalm aan doen werkt wonderen. Het heeft flink geonweerd vannacht en we hebben ons busje ingeruild voor drie uit de kluiten gewassen Toyota Landcruisers. Meteen is ook de verplichte agent begeleider van de baan.
We rijden vandaag naar Gyantse een goeie 260km van Lhasa en daarvoor moeten we enkele kleppers van passen over. We maken een eerste fotostop aan de oevers van de Bhramaputra. Onze eerste pas is de Khamba La op 4700m met een panorama op het Yamdrok Tso meer, waar drommen Chinese toeristen zich verdringen rond Tibetaanse Mastiffs en Yaks die daar voor de foto door Tibetanen staan opgesteld.
We volgen de boorden van het meer en stoppen in een dorpje voor een snelle hap (een uitstekende noodle soep) en dan stijgen we weer naar de Karo La pas op 5050m.
Nog een fotostop aan een prachtig stuwmeer, het zoveelste politie checkpoint op 4200m ondergaan en dan rijden we Gyantse binnen. Dat ligt op een goeie 4000m.
Hoog boven de stad ligt op een heuvel het Gyantse Dzong, een fort ruïne die niet meer toegankelijk is. In 1904 werd het ingenomen door een Brits expeditieleger tijdens de kortstondige invasie van de Britten in Tibet.
Wij bezoeken vandaag nog het Palcho klooster ook Pelkhor klooster genoemd. Speciaal aan dit klooster is de Stoepa met 9 verdiepingen en 108 kapelletjes.
We wandelen doorheen de straten van het oude Gyantse met de zeer typische Tibetaanse huizen met de koe voor de deur en checken dan in ons hotel.
Gilberte is wat kortademig, allicht een gevolg van de hoogte en Tom en Pempa lossen dat op met een zuurstofkuur in het hotel. Een drietal rubber zakken opgeblazen met zuurstof, een eenvoudige rubber slang met een neusstuk, ademen en je krijgt de zuurstof zo binnen. Eenvoudig maar het helpt prima.

Het is 18° in de kamer, niet echt warm. We bezoeken hier eerst een vrouwenklooster van de Gelugpa en voor een keertje mogen we, mits een kleine vergoeding, eindelijk wel eens foto’s maken van de gebedshallen. Heel kleurrijk, heel mooi, met prachtige originele beelden die de Culturele Revolutie overleefden. Het doet je afvragen wat voor onschatbare kunst hier niet vernietigd werd tijdens die waanzin.
We rijden verder naar Shigatse en maken een stop aan een huisje waar ze gerst vermalen tot bloem of ”tsampa”, een absoluut basis ingrediënt voor het voedsel van de Tibetanen.
Shigatse is niet zo ver van Gyantse en onze kolonne gaat off road op zoek naar de zandduinen van Tibet. 4x4 plezier en mooie beelden en het bewijs van de bouwwoede van de Chinezen in de vorm van een enorm nieuw trein viaduct.
In Shigatse bezoeken we het Tashilhunpo Klooster, gesticht in de 15e eeuw door de eerste Dalai Lama. Het is de traditionele zetel van de Panchen Lamas, de tweede hoogste gezagsdrager en op dit ogenblik een ietwat controversiële figuur, aangezien hij door de Chinese overheid werd aangesteld. Het klooster is alleszins een parel.

We hebben een permit voor het Mount Everest Base Camp, maar daar moet nog eens een cruciale stempel op in Shigatse. Jammer maar helaas, gisteren was het politiekantoor in Shigatse gesloten en vandaag gaat het pas open op 9h30. Pempa blijft met een Landcruiser achter om daar voor te zorgen terwijl de twee overige onderweg zullen wachten. Het duurt allemaal een beetje langer dan verwacht en pas om 12h zien we mekaar terug en rijden we richting Sakya over de Tsuo La pas van 4500m.
Het landschap is onveranderlijk mooi, groene valleien waarop geploegd wordt met Yaks, velden met gerst en koolzaad met aan beide zijden rijen majestueuze 5000ders.
Het Sakya klooster werd gesticht in de 11e eeuw en in 2003 werd achter een muur van 60m op 10m hoog een enorme bibliotheek ontdekt met meer dan 84.000 rollen en manuscripten die momenteel door de Tibetaanse Academie voor Sociale Wetenschap onderzocht worden. Men verwacht dat heel wat werken over het boeddhisme zullen gaan, maar even goed over geschiedenis, astronomie, wetenschap. Men vermoedt dat de werken gedurende honderden jaren vergeten werden en wellicht teruggaan tot Kublai Khan.
We lunchen in een klein restaurant en maken dan nog een wandeling over de wallen die rond het klooster staan. Mooie panorama’s over de omgeving.
We stoppen in een dorp dichtbij voor een bezoek aan een Tibetaanse familie en dan hebben we afspraak met de volgende pas op 5200m. De weg is goed tot we de afdaling inzetten. De ”Friendship Highway” veranderd in een helleweg waaraan over kilometers lang gewerkt wordt en het is al na 20h30 als we in ons hotelletje aankomen voor een laat diner en een korte nacht.

We ontbijten om 7h en dan vertrekken we naar het Mount Everest Base Camp. We stoppen onderweg eventjes aan ons volgend hotel Snow Leopard om er onze bagage af te zetten. De rit naar Base Camp duurt 3h en die kan je best vergelijken met het betere rollercoaster werk. De weg is dermate dat je op een grondige manier door mekaar geschud en gerammeld wordt. Toegegeven er wordt aan de baan gewerkt met Chinese Gründlichkeit maar vandaag is het toch maar een groot stuk verdriet. Maar er is heel wat compensatie want je rijdt door een machtig landschap van bergen, valleien, steenwoestijnen, kolkende gletsjerrivieren en Tibetaanse dorpen die her en der verspreid liggen. Zelfs de Tibetaanse Gazelle laat zich zien. Of je de Everest of de Qomolungma voor de Tibetanen en de Sagarmatha voor de Nepalezen te zien krijgt is steeds de grote vraag. Maar vandaag zijn de goden met ons want op het eerste viewpoint verschijnt hij aan de horizon. Toch wel een magisch moment dat veelvuldig op de digitale plaat wordt vastgelegd. Op het einde van de piste staat een groot tentenkamp waar je desnoods kan overnachten bij Tibetanen. Een busje brengt ons uiteindelijk tot aan de plek waar tijdens het klimseizoen in mei en/of october de klim expedities hun tenten hebben staan. Nu staat daar niks, maar er is natuurlijk wel de Everest die alle aandacht opeist. 5200m en er is nog een kleine heuvel te overwinnen voor een vrij zicht. Ook op deze plek mag je maar een beperkte tijd blijven en we hebben nog een fikse rit van 3h voor de boeg naar ons hotel.

We vertrekken om 5h40 naar de grens en we hebben nog een laatste pas van 5050m en het landschap veranderd plots van een steenwoestijn in een tropische begroeiing. De weg loopt doorheen een geweldige kloof maar met de laaghangende bewolking is het zicht zeer beperkt. Jammer want het heeft er alle schijn van dat die zichten wel eens spectaculair zouden zijn. Een laatste controle post en dan arriveren we in het Chinese grensstadje Nyalam. Daar zien we wat het resultaat is van de grondverschuiving die de weg naar Nepal al enkele weken blokkeert. Honderden trucks staan kilometers lang achter mekaar geparkeerd wachtend tot die weg terug open gaat. We nemen nu al afscheid van onze chauffeurs want aan de grens zou het wel eens te hectisch kunnen zijn daarvoor. Aan de grens ontfermen lokale dragers zich over onze bagage, de lokale agent waakt er over dat alles correct verloopt. Immigratie wordt verrassend vlot afgehandeld, er is immers geen verkeer dat de grens oversteekt, en dan nemen we ook afscheid van onze Tibetaanse gids Pempa. We steken de brug over naar de Nepalese grens en daar wordt de immigratie verzorgd door de lokale agent. Voor ons zijn twee helicopter vluchten voorzien om ons naar Kathmandu te brengen. De geïmproviseerde landingsplaats is hoger op, in een schooltje en daar worden we heen gevoerd met 2 wagens. En dan is het wachten op onze ”chopper”. We zitten daar niet alleen en we moeten onze beurt afwachten tot die arriveert en de helft van ons groepje meeneemt. Een uurtje later is hij terug en is het onze beurt voor een scenic flight naar de luchthaven van Kathmandu. Geweldig einde van een geweldige trip.
In Kathmandu worden we opgewacht en naar een restaurant gebracht voor de lunch en vandaar naar ons hotel.

Laatste dag, beetje uitbollen, we trekken naar de toeristische wijk Thamel voor de lunch en nog wat shopping voor we naar een nabij hotel trekken waar een paar kamers geboekt werden om ons nog een beetje om te kleden en te verfrissen voor de lange vlucht naar Doha en Brussel.